این روایت‌ها را این روزها فقط باید در خاطرات تهران قدیم جستوجو کرد چراکه لاله‌زار امروز به تصرف مغازه‌های الکتریکی درآمده و در حاشیه خیابان به جای لاله، موتورسیکلت روییده است و گراند هتل هم شده انبار سیم، کابل، دوشاخه و پریز. همه آنهایی هم که در این خیابان پیاده‌روی می‌کنند یا مشتری مغازه‌های الکتریکی هستند یا صاحبان آنها. اما قرار نیست اینجا درباره لاله‌زار صحبت کنیم از هویتی می‌گوییم که برای خیابان لاله‌زار به‌وجود آمد و بعد از سال‌ها هنوز هم در خاطره‌ها زنده است.
حالا خیابان‌های تهران قدیم هم در همسایگی بازار و کاخ گلستان در حال گذران تجربه‌ای جدید هستند؛ تجربه‌ای که هویتی جدید برای بافت تاریخی پایتخت به‌دنبال دارد. اینجا پیاده‌راه ساخته شده است.
تهران قدیم را این روزها باید در بازار و محله‌های اطراف آن جستوجو کرد؛ محدوده‌ای که تقریبا بیشتر آن در تقسیم‌بندی امروز در منطقه 12تهران قرار گرفته است. بازار، عودلاجان، کاخ‌گلستان، تکیه دولت، سنگلج و... نام‌هایی هستند که روزگاری تمام تهران را تشکیل می‌دادند. این محله‌ها در سال‌های طولانی شاهد تغییرات زیادی بودند تا آنجا که دیگر فقط نامی از اماکنی چون عودلاجان، تکیه‌دولت و سنگلج باقی ماند. اما بازار و نقاط تاریخی اطراف آن همچنان باقی هستند؛ اماکنی چون دارالفنون، شمس‌العماره، کاخ گلستان، مسجد ارگ و... که به گفته معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران تشکیل‌دهنده تاریخ و تمدن 230ساله تهران هستند.
از همین‌رو بود که سه،چهارسال قبل مدیریت شهری تصمیم گرفت تا معابر اطراف بازار تهران را از زیر بار ترافیک بسیار سنگین خودروهای باربر و شخصی خلاص کند و درنهایت خیابان‌های ضلع شمالی بازار یک به یک مسدود شدند تا تبدیل به پیاده‌راه شوند؛ پیاده‌راهی که دربرگیرنده عناصر هویتی و البته تشکیل‌دهنده بافت اجتماعی و فرهنگی برای بخشی از تهران قدیم باشد. خیابان‌های ضلع شمالی بازار تهران مانند ۱۵خرداد، ناصر خسرو، باب‌همایون و میدان ارگ که به‌دلیل تردد بالای خودروهای بزرگ و کوچک و حجم انبوه چرخی‌های باربر، فضایی درهم و برهم بود و هیچ جاذبه‌ای برای تبدیل شدن به یک فضای عمومی نداشت، از دو سال قبل شاهد گام بزرگ شهرداری تهران در پیاده‌راه‌کردن این معابر است. این بود که خیابان 15خرداد، حدفاصل چهارراه گلوبندک تا خیابان ناصرخسرو، تبدیل به پیاده‌راه شد تا شهروندان بتوانند در تولد فضایی مناسب برای ارتباطات اجتماعی مشارکت داشته باشند. در حال حاضر نیز خیابان‌های اطراف کاخ گلستان مانند باب‌همایون، ناصرخسرو و میدان ارگ تبدیل به پیاده‌راه شده‌اند. در این روزهای گرم تابستان، شما به راحتی می‌توانید از کنار نهال‌های جان گرفته عبور کرده و در مواقع لازم روی نیمکت‌های تعبیه شده استراحت کنید.
هیاهویی که به باد رفت
خیلی از شهروندان که درگذشته تقریبا هر روز به بازار تهران مراجعه می‌کردند به‌خوبی به یاد دارند که ترافیک خیابان‌های 15خرداد غربی و ناصرخسرو چه وضعیتی داشت. چرخی‌ها در حاشیه خیابان به انتظار خودروهای باربر می‌ایستادند، تاکسی‌ها و سواری‌ها به‌دنبال مسافر بودند و هر از گاهی نیز اتوبوس شرکت واحد از راه می‌رسید. در این های و هوی، حساب کنید شهروندان با چه مشقت‌هایی باید از میان خودروها و چرخی‌ها عبور می‌کردند تا از عرض خیابان بگذرند، این در حالی است که حتی پیاده‌رو‌ها نیز ظرفیت لازم را برای پیاده‌روی شهروندان نداشتند و بسیاری از مردم مجبور بودند از محدوده خیابان تردد کنند. همه این عوامل موجب می‌شد تا جمعیت شناور دومیلیون نفری هر روز در محدوده خیابان‌های بازار تردد داشته باشند که البته همین موضوع نیز تبعات خاص خود را به‌همراه داشت.
علیرضا بزرگوار، شهردار سابق منطقه 12، درباره اهمیت اجرای طرح پیاده‌راه‌سازی اطراف بازار به همشهری گفته بود: در واقع بافت تاریخی، تجاری و فرسوده متمرکزی در بخش مرکزی این منطقه قرار گرفته است که از قضا هویت قدیمی و باسابقه‌ای را نیز درون خود دارد. از سوی دیگر می‌بینیم که این محدوده از پایتخت، با محرومیت‌های زیادی در زمینه فضای سبز و فضاهای فرهنگی روبه‌رو است، این در حالی است که بناهای تاریخی موجود در اطراف این محدوده نیز به‌دلیل متروکه‌شدن تبدیل به فضاهایی شده بودند که هر از گاهی موجب بروز ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شدند. وی در ادامه افزوده بود: در تهیه این طرح نظرمان بر این بود که چطور می‌توانیم با استفاده از طرح‌های بالادست مانند طرح جامع یا طرح ساماندهی منطقه12 ویا مروری بر تجربیات ایران قدیم و جدید و نگاهی به تجربه کشورهای دیگر، کار را به نتیجه برسانیم. در نهایت نیز در این زمینه به یک جمع بندی رسیدیم که به چه شکل می‌توانیم پهنه فرهنگی و تاریخی مرکزی شهر تهران را بهینه‌سازی کنیم.
اما علی محمدنژاد، شهردار جدید این منطقه نیز بر تکمیل طرح پیاده‌راه‌سازی بازار تأکید دارد چراکه با تجهیز پیاده‌راه‌های اطراف بازار به امکانات شهری، می‌توان رفاه بیشتری را برای شهروندانی که به بافت تاریخی پایتخت مراجعه می‌کنند، فراهم کرد. البته در حال حاضر نیز امکانات مناسبی برای این مجموعه درنظر گرفته شده است اما شهرداری قصد دارد این تجهیزات را بیشتر کند. در همین ارتباط نیز سیدجعفر تشکری‌هاشمی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در بازدید اخیر خود از پیاده‌راه‌های اطراف بازار که همین چند روز قبل صورت گرفت، از ورود سه دستگاه قطار چرخ لاستیکی به محدوده بازار خبر داد و گفت: این قطارها در محدوده بازار مستقر شده و به شهروندان خدمات خواهند داد. وی در ادامه افزود: در زمان حاضر دو قطار چرخ لاستیکی در محدوده بازار مستقر هستند و به شهروندان خدمات رسانی می‌کنند، با سه قطاری که به ناوگان افزوده خواهد شد، مجموع این قطارها پنج دستگاه خواهد شد. وی افزود: قطارهای چرخ لاستیکی شهروندان را در محدوده بازار که ورود وسایل نقلیه درآن ممنوع است، جابه‌جا می‌کنند.
فقط چند‌ماه دیگر یکی از مهم‌ترین اتفاقات درباره پیاده‌راه‌های اطراف بازار تهران رخ می‌دهد. به گفته معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران این پروژه تا پایان سال به‌طور کامل به بهره‌برداری می‌رسد. سیدجعفر تشکری‌هاشمی با اعلام این خبر همچنین تأکید کرد: تا چند سال پیش محدوده بازار تهران هویت خود را از دست داده بود چون در لابه‌لای حجم انبوه تردد خودروهای شخصی، موتورسیکلت‌ها، تاکسی‌ها، ترافیک سنگین، آلودگی هوا و آلودگی صوتی، هیچ‌یک از جاذبه‌ها و اماکن تاریخی این محدوده به چشم نمی‌آمد. تمام این مسائل سبب شد که پیاده راه‌سازی در محدوده اطراف بازار با جدیت آغاز شود و با همکاری خوب کسبه و اصناف گسترش یابد.
معاون شهردار تهران افزود: براساس طرح پیاده راه‌سازی، محدوده اطراف بازار، حدفاصل میدان امام خمینی و خیابان‌های ناصرخسرو، 15خرداد (از خیابان سیروس تا گلوبندک)، باب همایون و صور اسرافیل در این طرح قرار گرفت و تاکنون بخش عمده‌ای از این طرح اجرایی شده و تا پایان سال نیز طرح محدوده اطراف بازار تکمیل خواهد شد.
تشکری ادامه داد: همچنین برای فضای پارک در محدوده بازار تصمیم‌گیری‌هایی شده که بر این اساس در تلاش هستیم تعدادی پارکینگ مکانیزه در ضلع شرقی پایانه قورخانه ایجاد شود و فضای پارک کافی در محدوده بازار وجود داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: با توجه به جابه‌جایی حجم انبوه مسافران از طریق پایانه قورخانه و ایده آل نبودن شرایط این پایانه، مقرر شد تا نسبت به بازسازی و مناسب‌سازی پایانه (آسفالت مجدد، بازسازی سکوها، تأمین روشنایی مناسب، احداث سرویس‌های بهداشتی مناسب، تعویض تجهیزات و علائم ترافیکی و...) اقدام شود.
